In dit blog lees je de vereenvoudigde versie van hoe zaadcellen gemaakt worden, informatie die handig kan zijn als basis om te leren hoe je je zaadkwaliteit kunt verbeteren.
De aanmaak van zaadcellen is best een complexe bezigheid. Er komt veel bij kijken, maar dat betekent ook dat er veel mis kan gaan. Gelukkig kun je als man in de meeste gevallen veel doen om je zaadkwaliteit te verbeteren. Hier leren we je in latere blog zeker meer over!
Hoe lang duurt het voordat spermacellen gevormd zijn?
Het vormen van de zaadcellen bestaat eigenlijk uit 2 grote fasen die ieder een bepaalde tijd in beslag nemen. De eerste fase is die is het ontstaan van de zaadcellen in de teelballen en de tweede face is de rijping van deze cellen in de bijbal.
Al met al duurt het ongeveer 74 dagen voordat een vruchtbare zaadcel gemaakt is, maar dit is een gemiddelde en zal bij iedere man een beetje verschillend zijn.
Hoe zaadcellen gemaakt worden in de testikels (of teelballen).
In de teelballen worden de zaadcellen gemaakt (spermatogenese) en ook het geslachtshormoon testosteron wordt hier aangemaakt.
Alles start bij de hypothalamus in de hersenen. Hier wordt het Gonadotropine-releasing hormoon (GnRH) vrij gegeven. Dit gaat naar de hypofyse en die zorgt ervoor dat het follikelstimulerend hormoon (FSH) en het luteiniserend hormoon (LH) wordt vrijgegeven. Deze 2 hormonen worden vervolgens via de bloedbaan naar de zaadballen (testikels) gebracht.
De teelballen worden door het LH gestimuleerd om testosteron aan te maken (in de Leydigcellen). Het FSH zorgt er op zijn beurt voor dat er in de zaadvormende buisjes van de teelballen zaadcellen geproduceerd worden.
In de testikels worden dus de zaadcellen aangemaakt. Gemiddeld genomen duurt deze fase 50-60 dagen. Wanneer de spermacellen gemaakt zijn, zijn deze nog onvruchtbaar en moeten zij nog verder rijpen.
Als er iets mis is met de hormonen, heeft dat invloed op het maken van zaadcellen. Het kan er dus voor zorgen dat de ontwikkeling langzamer verloopt of zelfs niet mogelijk is. Dit is ook de reden dat de tijd voor het ontstaan van een vruchtbare zaadcel niet bij iedere man exact hetzelfde is.
Ontwikkeling van de spermacellen in de bijbal.
Nadat de zaadcellen aangemaakt zijn, zullen zij verplaatst worden naar de bijbal (epididymis). Hier rijpen de cellen verder en worden de zaadcellen opgeslagen.
In de bijbal rijpen de zaadcellen verder tot vruchtbare zaadcellen onder invloed van het hormoon testosteron. Dit testosteron komt zowel van de teelballen als vanuit de bloedstroom.
Testosteron zorgt, naast het rijpen van de zaadcellen, ook voor mannelijke kenmerken zoals baardgroei. Daarnaast zorgt het testosteron ook voor kracht en energie in de zaadcel, zodat deze zich goed kan voortbewegen.
De grootste veranderingen die plaats vinden in de bijbal zijn de toename van het aantal bewegende zaadcellen en de zwemsnelheid. Het duurt nog ongeveer 14 dagen voordat het sperma volledig gerijpt is.
Als de zaadcellen aankomen in de staart van de bijbal, worden ze daar opgeslagen. Tijdens een zaadlozing worden de opgeslagen zaadcellen, samen met vocht uit o.a. de prostaat en zaadblaasjes in de zaadleider geperst. Dit vocht zorgt voor bescherming van de zaadcellen doordat het een bepaalde zuurtegraad heeft (pH 7,2 tot 7,8). Dit is nodig omdat de vagina een relatief zure omgeving is voor de zaadcellen. Als de pH lager is dan 6,2 kunnen de zaadcellen zich niet meer voortbewegen en dit wordt dus voorkomen door het vocht dat wordt toegevoegd. Daarnaast zitten er in het vocht ook de nodige hulpmiddelen om er voor te zorgen dat de zaadcellen beweeglijker worden.
Als een man geen zaadlozingen heeft breekt het lichaam de zaadcellen af en neemt ze weer op of ze komen na 2 weken in de urine terecht.
Hoeveel zaadcellen zijn er in het sperma aanwezig?
Wanneer alles goed functioneert zitten er 20-300 miljoen zaadcellen in het sperma bij een zaadlozing.
Sperma kan buiten het lichaam binnen enkele minuten ‘overlijden’, maar in een vrouwelijk lichaam kan het wel 3-5 dagen overleven wanneer er geschikt baarmoederslijmvlies aanwezig is. Het baarmoederslijmvlies voedt en beschermt de zaadcellen en maakt het de zaadcellen makkelijker om naar de eicel toe te zwemmen.
Is een man onbeperkt vruchtbaar?
In principe blijft een man zijn hele leven vruchtbaar, zijn hele leven worden er zaadcellen geproduceerd. Echter bij het ouder worden zal het proces wel wat verslechteren en dus zal een oudere man wel iets minder vruchtbaar zijn dan een man net na de puberteit.
Het verbeteren van je zaadkwaliteit.
Wanneer je je zaadkwaliteit wilt verbeteren, is het verstandig om in de gaten te houden dat het vormen van zaadcellen meer dan 2 maanden in beslag neemt. Dus zodra je gezonder gaat leven, zorgt voor de juiste temperatuur, rekening houdt met de sporten die je doet en zorgt voor een soepel lichaam, duurt het nog zo’n 2,5 tot 3 maanden voordat de effecten daarvan zichtbaar zijn in je zaadkwaliteit.
We hopen dat met dit blog duidelijk is hoe zaadcellen gemaakt worden in de testikels en verder rijpen in de bijbal. Wil je op de hoogte worden gehouden van toekomstige blogs waarin we tips delen om je zaadkwaliteit/vruchtbaarheid te verbeteren?
Schrijf je dan hieronder in om hierover e-mails te ontvangen.
Interessant om te lezen.
Ik kom erop omdat ik vandaag iets las over dat het Ebolavirus meer dan 3 jaar in spermacellen kan blijven leven. Omdat dit ook vanwege COVID-19 actueel is, vraag ik mij af hoe , als spermatozoïden gemaakt worden in een “maand” en daarna afgevoerd worden, een virus dan tot wel drie jaar in sperma kan blijven leven en dus besmetten. Waar blijft het virus ( houdt zich schuil) dan.. en kan het niet gedetecteerd worden?
Hoi Inge,
Leuk dat je op blog reageert!
Ik ben helaas (en misschien ook wel gelukkig geen viroloog), dus heel eerlijk… ik zou niet weten waarom het ebolavirus niet door het lichaam wordt gedetecteerd. Het lijkt me dat het virus in het vocht van het sperma aanwezig is (ze waren daar ook bang voor bij covid-19, maar daarover heb ik gelezen dat dat niet in het sperma aanwezig is/blijft) en niet zozeer in de zaadcellen.
Ik had het ook gelezen over het ebolavirus en vond het ook bijzonder, maar hoe het dan komt dat het virus niet aangevallen wordt door het immuunsysteem en 3 jaar later nog een besmetting kan veroorzaken… ik heb geen idee. Een viroloog zal daar meer antwoorden op hebben, vermoed ik.
Groetjes,
Debbie